Geen producten in de winkelwagen.
'Gemba' daar waar het gebeurd, de plaats van de actie, waar waarde wordt gecreëerd.
Taiichi Ohno - Toyota-ingenieur en grondlegger van TPS - heeft ooit gezegd:
'Management begint op de werkplek'
De Gemba-benadering betekent dat je naar de plaats van de actie gaat en feiten verzamelt.
In tegenstelling tot de traditionele aanpak, waarbij je op kantoor blijft en meningen bespreekt—of erger nog, enkel financiële en prestatie-indicatoren (KPI’s) evalueert—biedt Gemba een praktische en effectieve manier om processen écht te begrijpen.
De Vier Feitelijkheden van Gemba:
1️⃣ Bezoek de feitelijke werkplek.
2️⃣ Bestudeer het feitelijke werkproces.
3️⃣ Observeer wat er feitelijk gebeurt (Gembutsu).
4️⃣ Verzamel de feiten (Genjitsu).
Gemba draait om leren waarnemen in het dagelijks werk. Dit kun je eenvoudig doen door kritische vragen te stellen, zoals:
🔹 Is het echt nodig dat dit werk door meerdere mensen of afdelingen wordt gedaan?
🔹 Zijn al deze formulieren noodzakelijk? Kunnen ze vooraf (gedeeltelijk) worden ingevuld?
🔹 Waarom zijn er zoveel toetsaanslagen nodig bij check-in of check-out?
🔹 Kunnen klanten of patiënten comfortabeler wachten? Waarom überhaupt wachten?
🔹 Waarom ontstaan er interrupties midden in het proces die aanloopkosten veroorzaken?
🔹 Kunnen we een ‘één-loket-procedure’ of een celstructuur implementeren?
🔹 Wat is de grondoorzaak van het probleem?
Gemba in de Praktijk: Managers Moeten de Werkvloer Op!
Managers die alleen achter hun bureau zitten, kunnen deze vragen niet effectief stellen of beantwoorden.
Een cultuur van onderzoek en verbetering is alleen mogelijk als je op de Gemba bent of bent geweest.
Gemba doorbreekt de houding van:
❌ "Dat is niet mijn probleem."
❌ "Ik werk hier alleen maar."
📌 Als medewerkers zo denken, heeft het management gefaald!
De Gemba-werkwijze in actie:
✅ Bezoek de Gemba zodra er een probleem is of een beslissing genomen moet worden.
✅ Laat medewerkers niet naar de manager komen—de manager moet naar de werkplek gaan!
🔍 Taiichi Ohno’s ‘Krijtcirkel’-benadering
Ohno stond bekend om zijn methode waarbij hij op de fabrieksvloer een krijtcirkel tekende. Managers moesten urenlang binnen deze cirkel blijven staan om de werkprocessen te observeren en verspillingen en variatie in kaart te brengen.
Een kantoortuin waarin het (senior) management en de werknemers (de troepen) bij elkaar zitten is ook een Gemba!
Gemba is niet alleen belangrijk voor analyse en probleemoplossing, maar zou ook een essentieel onderdeel van implementatie moeten zijn.
Toch zien we vaak dat de westerse aanpak zich richt op:
- Simulaties en computersystemen
- Data en informatiesystemen
- Kennis opgedaan in een klaslokaal
Hoewel al deze elementen zeker een rol spelen, legt Gemba de nadruk op praktische implementatie door iedereen, op de werkplek, face-to-face.
Gemba betekent:
✅ Oplossingen die gebaseerd zijn op praktijkkennis
✅ Oplossingen die weinig of niets kosten
✅ Geen onnodige investeringen in dure IT- of technologiesystemen
Gemba wordt vaak gecombineerd met:
✔️ 5x Waarom (root cause analysis)
✔️ Muda (verspilling elimineren)
✔️ Policy Deployment (Hoshin Kanri)
✔️ Kaizen (continu verbeteren)
✔️ 5S (werkplekorganisatie)
✔️ Seven Tools (kwaliteitscontrole)
Gemba is een centraal onderdeel van Totale Kwaliteitsbeheersing (TQM) en vormt hierin de gemeenschappelijke noemer.
Daarom hoor je termen als:
🔹 Gemba Kanri (operationeel management op de werkvloer)
🔹 Gemba Kaizen (continu verbeteren op de werkvloer)
🔹 Gemba TPM (Total Productive Maintenance op de werkvloer)
De term Gemba is zelfs opgenomen in Engelse en Amerikaanse woordenboeken!
Gemba lijkt typisch Japans, maar de Japanners leerden het van de Amerikanen—met name van de Hawthorne-experimenten in de jaren 30 bij General Electric.
📌 Het Hawthorne-effect:
In deze experimenten werd onderzocht hoe verlichting de productiviteit beïnvloedt.
Wat gebeurde er?
🔹 Betere verlichting → productiviteit stijgt.
🔹 Nog betere verlichting → productiviteit stijgt verder.
🔹 Minder verlichting → productiviteit blijft stijgen!
Waarom? De werknemers reageerden niet alleen op het lichtniveau, maar vooral op de extra aandacht die ze kregen van de onderzoekers.
Dit werd bekend als het ‘Hawthorne-effect’, iets wat in het Westen snel weer werd vergeten—maar de Japanners werkten het verder uit.
Verwacht dus niet dat je de productiviteit kunt verhogen, door op je kantoor naar een
Verwacht niet dat je de productiviteit verhoogt door op kantoor naar een spreadsheet te blijven kijken.
Dus… kom uit je stoel, ga naar de Gemba en leer problemen te herkennen voordat ze ontstaan!